Táo bón là một căn bệnh thường gặp, đặc biệt là những bệnh nhân viêm đại tràng thể nhiệt; thể viêm đại tràng co thắt khi đại tràng thực nhiệt hay tân dịch hao tổn. Táo bón là hiện tượng phân khô, khó đại tiện, nặng thì gây ra táo kết (phân dê)….chúng khiến con người mệt mỏi, ăn không ngon,… gây ra nhiều phiền toái trong sinh hoạt hằng ngày. Trong Đông y có vị thuốc thảo quyết minh giúp nhuận tràng, chữa táo bón rất hiệu quả. Trong bài viết dưới đây, mời các bạn cùng chúng tôi đi tìm hiểu về vị thuốc này
Nhận biết thảo dược thảo quyết minh
Cây Thảo Quyết Minh là loại cỏ mọc hoang. Được trồng làm thuốc ở nhiều nơi trong nước ta. đặc biệt có nhiều ở Thái Bình, Hà Bắc… Cây cao chừng 0,3 – 1m hoặc hơn, lá kép lông chim chẵn, mọc so le gồm từ 2 đến 4 đôi lá chét. Với những chiếc lá chét hình trứng ngược. Hoa màu vàng tươi, mọc từ 1 – 3 cái ở kẽ lá. Quả là một giáp hình trụ và dài độ 15cm, bên trong chứa nhiều hạt có hình vát chéo màu nâu sáng bóng vị hơi đắng.
Thành phần hóa học chính và tác dụng sinh học của thảo quyết minh
Trong hạt Thảo Quyết Minh có chứa: chryso-phanol, physcion, obtusin, aurantio-obtuirin, nor-rubrofusarin, rubro – fusanrin – 6 – beta – gentiobiosid, torlac – ton, crysophannic acid- 9 – anthron, chất protid, chất béo, chất nhầy,…
Thảo Quyết Minh có rất nhiều tác dụng sinh học kì diệu như:
- Tác dụng hạ huyết áp đối với động vật là chó và mèo, thỏ khi đã gây mê.
- Nước sắc 1,5% có tác dụng ức chế tụ cầu vàng.
- Dịch ngâm với nồng độ 1/20 có tác dụng ức chế một số nấm.
- Thảo Quyết Minh có vị ngọt, đắng nhẹ, tính hơi hàn quy kinh, can đởm thận. Có một số công năng chủ trị chính.
Táo bón là bệnh gì?
Táo bón là chứng bệnh thường xảy ra ở những người bị viêm đại tràng thể nhiệt; thể viêm đại tràng co thắt khi đại tràng thực nhiệt; tân dịch hao tổn. Thể nhẹ thì gây táo bón, phân khô, khó đại tiện. Thể nặng thì gây ra táo kết (phân dê), hoặc có thể gây ra chứng nhiệt kết bàng lưu, phân dê. Bên ngoài có lớp màng nhầy bao phủ. Đây là hậu quả của sự kích ứng phân táo vào niêm mạc đại tràng.
Triệu chứng của táo bón như thế nào?
Triệu chứng thường gặp của chứng bệnh này là: đau âm ỉ dọc khung đại tràng hoặc đau tăng lên khi hiện tượng co thắt, dặc biệt đi đại tiện rất khó khăn. Do nhu động ruột giảm hoặc không có cảm giác muốn đi ngoài. Những điều đó càng tạo thêm điều kiện để táo bón. Có thể kèm theo hiện tượng đau rát hậu môn và chảy máu.
Nguyên nhân chính gây nên chứng bệnh táo bón
- Chứng bệnh hay gặp ở những người làm văn phòng hoặc ngồi lâu, hoặc thường xuyên sử dụng đồ ăn cay nóng.
- Những người ít hoạt động, nhu động ruột giảm, gây trệ táo. Hoặc sau những đợt dùng kháng sinh dài ngày.
- Sử dụng các thuốc giải giảm hàn (Đông y).
- Sử dụng các thuốc thuộc nhóm paracetamol hoặc các thuốc lợi tiểu.
- Trẻ sơ sinh cũng thường bị táo bón do chế độ ăn uống của người mẹ. Hoặc ăn loại sữa không phù hợp.
Những cách chế biến Thảo Quyết Minh
Sao vàng:
Sau khi đun chảo nóng già. Cho Thảo Quyết Minh vào quất đều tay. Từ vỏ ngoài xuất hiện lớp dầu bóng láng. Tiếp tục sao. Lớp dầu sẽ khô dần và bắt đầu xuất hiện những tiếng nổ lách tách. Và màu bắt đầu chuyển vàng dần. Tiếp tục đảo đều tay. Đến khi hết tiếng nổ lách tách. Khi các hạt có màu vàng đều thì dừng lại. Lấy ra tãi mỏng cho nguội.
Sao cháy:
Đem Thảo Quyết Minh sao như trên. Đến khi sao vàng thì vẫn tiếp tục đảo đều tay. Lớp vở bên ngoài của hạt đen dần. Đồng thời trên mặt chảo rang xuất hiện lớp khói màu vàng cam, mùi hơi nồng. Đến khi toàn bộ lớp vỏ ngoài đen hết. Lớp khói màu vàng nhạt dần và chuyển thành khói đen, có mùi thơm “cháy” dễ chịu thì dừng lại. Nhanh chóng đổ ra khay nhôm và tãi mỏng để tránh bị cháy tiếp.
Những công dụng của thảo quyết minh
Một số công dụng của thảo quyết minh như:
Tác dụng bình can hạ áp
Thảo quyết minh được dùng cho những người tăng huyết áp thể can hỏa, cao huyết áp mà đau đầu, hoa mắt mờ mắt. Cách dùng rất đơn giản: Lấy thảo quyết minh đã sao đem hãm uống hàng ngày. Phối hợp với hòe mễ sao vàng.
Thảo quyết minh giúp nhuận tràng thông tiện
Thảo quyết minh có tác dụng nhuận tràng rất tốt. Tuy nhiên, cần tùy từng thể bệnh mà có thể dùng các sản phẩm sao chế khác nhau.
- Đối với trường hợp táo bón nặng, nên dùng Thảo Quyết Minh sao vàng. Dưới dạng thuốc sắc hoặc hãm với nước sôi nhiều lần. Uống trong ngày.
- Đối với trường hợp táo bón nặng đi ngoài ra máu, cần phối hợp với hòe hoa sao cháy.
- Với trẻ nhỏ bị táo bón, dùng vài chục hạt sao cháy. Cho vào chén nhỏ thêm nước sôi. Hoặc sữa mẹ hấp vào nồi cơm vừa cạn. Lấy nước uống trong mỗi lần 1-2ml uống vài lần trong ngày.
- Đối với người già, dùng Thảo Quyết Minh sao chất hãm uống. Mỗi lần 15-20g uống nhiều lần trong ngày.
Tác dụng an thần gây ngủ
Sau khi sao cháy, có tác dụng trấn tĩnh cho người dùng thường hoặc hay mất ngủ. Đặc biệt có thể can nhiệu huyết nhiệt, tâm hồi hộp người bồn chồn khó ngủ. Cách dùng: Hãm nước uống vào các buổi tối phối hợp với hắc táo nhãn (táo nhân sao tồn tính, sao đen).
Những lưu ý khi sử dụng Thảo Quyết Minh
Thạch Quyết Minh thường được sử dụng cho các bệnh mắt: mắt có màng mộng hoặc thị lực giảm. Trong trường hợp này người ta thường phối hợp với tang diệp (lá dâu tằm), cúc hoa kỷ tử. Không nhầm với hạt Lục Lạc (hạt cây lục lạc 3 lá tròn), Crotalaria, mucronata Desv… họ Đậu Fabaceae. Hạt Lục Lạc có hình thận, màu nâu nhạt hoặc vàng da cam, hạt Lục Lạc thường dùng chữa rối loạn tiêu hóa, di tinh viêm tuyến vú. Tránh nhầm với hạt Điền Thanh (họ đậu Fabaceae) điền thanh hạt tròn Sesbani javanica Miq, hạt hình cầu, màu nâu nóng, Điền Thanh bụi Sesbani sesban (L.) Merr, hạt tròn dài. Điền Thanh gai, Sesbania bispinosa (Jacq) Wight. hạt hình trụ, các hạt Điền Thanh dùng cho các bệnh khác như tiêu chảy, điều hòa kinh nguyệt, bệnh ngoài da.
Xem thêm các vị thuốc y dược học cổ truyền khác tại :
Nguồn: thaythuocvietnam.vn
